इर्जिक

ना इथे विज्ञानाचे धरबंध असतात ना धार्मिकतेचा उन्माद, इथे फक्त हरेकाला सुखावणाऱ्या परंपरा, चालीरीती वाहत असतात. इथलं जीवन निसर्गाशी घट्ट बांधलेलं असतं. निसर्गावर अवलंबून असलं तरी परस्परपूरक असतं. प्रत्येक ऋतूनुसार इथल्या संस्कृतीचा नवा थाट असतो. साज असतो. आज शेतीमध्ये आधुनिकतेने अतिक्रमण केलं असलं तरी जुनी संस्कृती झाकून राहिलेली नाही. ती कधीतरी पुन्हा उगवते. जुने संदर्भ पुन्हा जागे होतात. त्यात भयानक दुःखही असतं पण माणूस नेहमी जुन्या गोष्टींमध्ये फार सुख होतं असं म्हणतो. गतवैभवाच्या स्वप्नांमध्ये रमतो. कितीही पुढे गेलो तरी रस्ता संपत नाही, नवीन वाटा खुणावतच राहतात याचा शीण येत असावा माणसाला! म्हणून तो गतवैभवाच्या स्वप्नांनी स्वतःच्या हृदयाच्या कप्प्यात आनंदाचे प्रवाह साठवत असतो. पूर्वी बैलगाडीने वऱ्हाड नेलं जायचं. बाजार, व्यापार देखील बैलगाडीनेच चालायचा. लांबचा प्रवास देखील बैलगाडीनेच. अगदी मोटारींच्या शोधानंतरसुद्धा काही काळ या बैलगाडीने रस्त्यांवर राज्य केलंय. मोटारी सामान्य माणसाच्या हातात येईपर्यंत बैलगाड्यांनी फार अंतर कापलं होतं. गावापासून दूर व्यापाराला, प्रवासाला जातान...

असं म्हणतात दिवाळीचा दिवा लागला की चारा वाळायला सुरुवात होते. एकदा का डोंगराचा चारा वाळला की कुसळांचं मायावी राज्य सुरू होतं. वातावरणात थंडी भरलेली असते. हात पाय कोरडे पडलेले असतात. त्यात दिवाळीदरम्यान लावलेल्या तेलामुळे हातावर फुफाटा बसतो आणि हात पाय उकललेले असतात. ऊन असलं तरी दिवसभर थंडी वाजत असते. अशा वेळी कूसळं असली तरी फुल कपडे घालून गुरं वळायला जावं लागतं. हात दोन हात लांब काठी , कातड्याच्या चांभाराकडून बांधलेल्या मोक्कार जड निबर वहाणा, डोक्याला टॉवेल अशा अवतारात आम्ही निघायचो बोरं खायला. गुरं कसणात लावून द्यायचे आन एक एक बोर पार झोडून खायची. सुरुवातीला कुढंमूढं एखादं अर्ध बोर पीकलेलं असतं. तेव्हा मात्र काठीने फक्त तेवढंच पाडायचं.  ते बोर चघळून चघळून पार गिठुळी मोकळी करायची. मग ती गिठुळी फोडून त्यात शेंगदाण्यासारख्या दोन पाकळ्या निघत्यात त्या खायच्या असं आम्ही दिवसभर भटकायचो. बोराटीत एकदा हात घातला की 100 टक्के काटे घुसणार असतात. बोरातीचे काटे वाघ नखांसारखे असतात. घुसले की फाडुनच बाहेर येतेत. फुल बाह्यांचा शर्ट असेल तर दोरे उधडून निघतात. हळू हळू सगळ्या बोरी पिकायला...